ลักษณะข้อสอบสรุปความ

1) แบบเงื่อนไข   ถ้าเกิด [1] แล้วเกิด [2]  และเกิด [1] สรุปได้ว่าเกิด [2]

ตัวอย่างที่ 1 ถ้าฝนตก แล้วแดดจะออก วันนี้ฝนตก ฉะนั้น

ก. วันนี้ แดดไม่ออก

ข. วันนี้ แดดออก

ค. พรุ่งนี้ ฝนไม่ตก

ง. พรุ่งนี้แดดไม่ออก

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ ข

ข้อควรจำ เมื่ออ่านแล้วพบโจทย์แบบนี้ ซึ่งข้อความของโจทย์สมเหตุสมผล (Valid) ตามหลักตรรกวิทยา โปรดจำไว้เลยว่า จะต้องมีคำตอบที่ถูกต้อง

ในการท่องจำ ต้องท่องแบบนี้

ยันหน้า ยันหลัง

2) แบบเงื่อนไข   ถ้าเกิด [1]  แล้วเกิด [2]  และไม่เกิด [2] สรุปได้ว่าไม่เกิด [1]

ตัวอย่างที่ 2 ถ้าฝนตก แล้วแดดจะออก วันนี้แดดไม่ออก ฉะนั้น

ก. วันนี้ ฝนไม่ตก

ข. พรุ่งนี้ แดดจะออก

ค. พรุ่งนี้ แดดไม่ออก

ง. วันนี้ ฝนอาจจะตก

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ ก

ข้อควรจำ เมื่ออ่านแล้วพบโจทย์แบบนี้ ซึ่งข้อความของโจทย์เป็นไปตามหลักตรรกวิทยา โปรดจำไว้เลยว่า จะต้องมีคำตอบที่ถูกต้อง

ในการท่องจำ ต้องท่องแบบนี้

ปฏิเสธหลัง ปฏิเสธหน้า

รวมทั้ง 2 ลักษณะของต้น ขอให้ท่องจำไว้ว่า

ยันหน้า ยันหลัง

ปฏิเสธหลัง ปฏิเสธหน้า

3) แบบเงื่อนไข   ถ้าเกิด [1]  แล้วเกิด [2]  และไม่เกิด [1] แบบนี้ จะสรุปแน่นอนไม่ได้

ตัวอย่างที่ 3 ถ้าฝนตก แล้วแดดจะออก วันนี้ ฝนไม่ตก ฉะนั้น

ก. วันนี้ แดดไม่ออก

ข. วันนี้ แดดอาจจะออก

ค. พรุ่งนี้ แดดอาจจะไม่ออก

ง. พรุ่งนี้ ฝนจะตก

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ จ

ข้อควรจำ  โจทย์ในลักษณะนี้ ข้อความของโจทย์ไม่สมเหตุสมผล (Invalid) ตามหลักตรรกวิทยา คำตอบส่วนใหญ่จะเป็น “ยังสรุปแน่นอนไม่ได้”

อย่าเอาประสบการณ์ในชีวิตประจำวันมาตอบโจทย์ทางตรรกวิทยา เพราะ หลักการของตรรกวิทยาจะยึดความหมายที่ได้จากรูปแบบทางตรรกวิทยาเป็นหลัก

แม้ความหมายที่ได้จากรูปแบบดังกล่าว จะดูพิลึกพิลั่นเพียงไร ก็ต้องตีความไปตามหลักการอย่างนั้น

4) แบบเงื่อนไข   ถ้าเกิด [1]  แล้วเกิด [2]  และเกิด [2] แบบนี้ จะสรุปแน่นอนไม่ได้

ตัวอย่างที่ 4 ถ้าฝนตก แล้วแดดจะออก วันนี้ แดดออก ฉะนั้น

ก. วันนี้ ฝนจะตก

ข. วันนี้ ฝนไม่ตก

ค. พรุ่งนี้ ฝนจะตก

ง. พรุ่งนี้ แดดจะออก

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ จ

ข้อควรจำ เหมือนแบบที่ 3

5) แบบเงื่อนไข   จะเกิด [1]  หรือเกิด [2]  และไม่เกิด [1] แล้วสรุปได้ว่า เกิด [2] และถ้าไม่เกิด [2] แล้วสรุปได้ว่าเกิด [1]

ตัวอย่างที่ 5 ปีนี้ เขาจะต้องตกงาน หรือไม่ก็ต้องป่วยหนัก แต่เขาไม่ตกงาน ฉะนั้น

ก. เขาป่วยหนัก

ข. เขาไม่ป่วยหนักแล้ว

ค. เขาได้งานดี

ง. เขาตั้งใจทำงาน

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ ก

ข้อควรจำ เราต้องยึดตามรูปแบบทางตรรกวิทยาเท่านั้น

6) แบบเหตุบังคับ

ตัวอย่างที่ 6 นกทุกชนิดบินได้ ปลาเป็นนกชนิดหนึ่ง ฉะนั้น

ก. ปลาบินได้

ข. ปลาบินไม่ได้

ค. ปลาเป็นสัตว์น้ำ

ง. นกกินปลา

จ. ยังสรุปแน่นอนไม่ได้

ข้อนี้คำตอบที่ถูกต้องคือ ข้อ ก

ข้อควรจำ  ในการหาคำตอบของโจทย์ในลักษณะนี้ เราต้องใช้วงกลมของออยเลอร์ (Euler’s Circles) เข้ามาช่วยในการพิสูจน์

  

ขั้นแรก วงกลมให้ใหญ่ที่สุด นั่นคือ ขอบเขตของสัตว์ที่บินได้

ขั้นที่สอง เขียนวงกลมสำหรับนกทุกชนิด ไว้ในวงกลมแรก แสดงว่า นกทุกชนิดต้องบินได้ เพราะ อยู่ในขอบเขตของวงกลมบินได้

ขั้นที่สาม เขียนวงกลมของปลาไว้ในวงกลมที่สอง ซึ่งเป็นวงกลมของนก จะเห็นว่า ปลาอยู่ในวงกลมของสัตว์บินได้ด้วย

ดังนั้น ปลาจึงบินได้ตามหลักการของตรรกวิทยา

ขอย้ำ ห้ามนำความจริงในชีวิตประจำวันมาใช้กับข้อสอบลักษณะนี้